Bu yazıda canlıları benzerlik ve farklılıklarına göre sınıflandırmayı; mikroskobu, mikroskobik canlıları, mantarları, bitkileri, hayvanları anlattık.5. Sınıf Canlılar Kaç Gruba Ayrılır Konu Anlatımı, Canlılar Kaç Gruba Ayrılır Konu Anlatımı, 5. Sınıf Fen Bilimleri Konu anlatımları
Canlılar Kaç Gruba Ayrılır?
- Mikroskobik Canlıların Yararları ve Zararları
- Mantarlar Özellikleri, Mantar Çeşitleri
- Bitkiler, Bitki Çeşitleri Bitkilerin Bölümleri
- Omurgalı ve Omurgasız Hayvanlar Özellikleri
Bilim insanları, yeryüzünde yaşayan binlerce canlıyı incelerken tüm canlıların tek tek incelenmesi işleminin imkânsız olduğunu fark etmişler ve canlıları kendi içerisinde belirli sınıflara ayırarak gruplandırmışlardır. Benzer özellik gösteren canlılar aynı grup içerisinde incelenmiştir. Canlılar, başlıca dört grup altında incelenir.
Mikroskobik Canlıların Yararları ve Zararları
İnsan vücuduna girdiğinde vücuda zarar verip hastalık yapanlarına mikrop denmektedir. Bu canlılar verem, tifo, tetanos, kolera ve kızamık gibi birçok hastalığa neden olabilir. Mikroskobik canlıların tehlikelerinden korunmak için hijyene dikkat etmeliyiz. Bütün mikroskobik canlılar zararlı değildir. Örneğin bakteriler dediğimiz tek hücreli canlıların bir bölümü, insan sağlığına fayda sağlamaktadır. Faydalı bakterilerden bazıları sütü, yoğurda ve peynire dönüştürmektedir. Mikroskobik canlıların bir başka yararı da doğada oluşan atıkların çürüyüp toprağa karışmasını sağlamalarıdır. Bu canlılar, bir bakıma doğal yoldan temizlik yapmaktadır. Tek hücreli canlılara amip, öglena, terliksi hayvan ve bakteriler örnek olarak verilebilir.
Mantarlar Özellikleri, Mantar Çeşitleri
Mantarlar küf, maya, parazit ve şapkalı mantarlar olmak üzere dört grupta incelenir.
Küf mantarları peynir, limon, portakal ve ekmek gibi gıdaların üzerinde oluşan, genelde yeşilimsi renkte görülen canlılardır.
Maya mantarları da çıplak gözle görülemeyecek kadar küçük yapılı canlılardır. Hamurun mayalanmasını ve sirke oluşumunu maya mantarları sağlar.
Parazit mantarlar ise genelde insan vücudunun nemli bölgelerinde yaşar. Ayak parmaklarının arası, mantarların en yoğun yaşadığı bölgedir.
Şapkalı mantarlar, çok hücreli canlılardır. Bu mantarlar, ağaç gövdelerine veya toprağa tutunarak ihtiyaç duydukları besinleri başka canlıların kalıntılarından karşılarlar. Protein ve vitamin yönünden zengindir. Besin olarak kullanılan mantarlara, kuzu göbeği ve çam mantarının yanı sıra kültür ortamında üretilen ve pazarlarda gördüğümüz kültür mantarları örnek verilebilir.
Bitkiler, Bitki Çeşitleri Bitkilerin Bölümleri
Bitkiler de bütün canlıların temel besin kaynağıdır. Bitki örtüsünde meydana gelen bir azalma, diğer canlıları da olumsuz etkileyebilir. Bitkiler çiçekli ve çiçeksiz olmak üzere başlıca iki grup altında incelenir. Çiçekli bitkiler, çiçek ve tohum içeren bitkilerdir. Çiçek, bitkinin üreyip tohum oluşmasını sağlayan üreme organıdır. Lale, gül, papatya gibi bitkilerin yanı sıra domates, biber, zeytin, elma, kiraz, şeftali, çam, çınar gibi bitkiler de çiçekli bitkilere örnek verilebilir. Çiçekli bitkiler genel olarak dört bölümden oluşur.
Omurgalı ve Omurgasız Hayvanlar Özellikleri
Hayvanlar da bitkiler gibi çeşitli gruplara ayrılarak incelenmektedir. Hayvanlar; omurgalılar ve omurgasızlar şeklinde ikiye ayrılır.
Omurgalı Hayvanlar
Canlıların vücut yapılarında bazı ortak özellikler bulunur. İskelet de bu yapılardan biridir. Kemik ve kıkırdak gibi sert yapılardan oluşan bir iskelete sahip canlılara omurgalı hayvanlar denir.
Memeliler: Bu canlılar, yavrularını sütle besler, doğurarak çoğalır. Karada ve suda yaşayan memeliler
olduğu gibi, yarasa gibi uçan memeliler de vardır.
Kuşlar: Bu gruptaki canlıların vücutları tüylerle kaplıdır. Kuşlar, yumurta ile çoğalır.
Balıklar: Bu canlı grubu, tatlı ve tuzlu sularda yaşar. Yumurta ile çoğalır. Yüzgeçleri ile hareket eder. Balıkların vücutları genelde koruyucu pullarla kaplıdır.
Sürüngenler: Bu canlıların suda veya karada yaşayan türleri bulunabilir. Yumurta ile çoğalır. Vücutlarının dış kısmı pullarla kaplıdır. Ayakları olmayıp sürünerek hareket edenlerin yanı sıra ayakları bulunan sürüngenler de vardır.
Kurbağalar: Bu canlılar, yumurta ile çoğalır. Kurbağalar, yaşamlarının ilk dönemlerinde iribaş adında suda yaşayan kuyruklu bir canlı iken daha sonraları kuyruğun kaybolmasıyla ergin bir kurbağaya dönüşür. Kurbağaların yumurtadan çıktıktan sonra ergin bir kurbağa oluncaya kadar geçirdikleri bu sürece başkalaşım adı verilir.
Omurgasız Hayvanlar
Genelde vücutlarının dış kısmı sert bir kabukla çevrili olan hayvanlara omurgasız hayvanlar denir. Bazı omurgasız hayvanların vücutlarında sert kabuk bulunmamaktadır. Karada yaşayan omurgasız hayvanlara kelebek, uğur böceği, solucan, arı, karınca, salyangoz, sinek; suda yaşayan omurgasız hayvanlara da denizanası, mercan, ahtapot, denizyıldızı örnek verilebilir.
5. Sınıf Canlılar Kaç Gruba Ayrılır?
Canlılar, farklı özelliklerine ve özelliklerini paylaşan diğer canlılarla olan ilişkilerine göre farklı gruplara ayrılır. Canlılar, temel olarak 6 gruba ayrılır.
1. Bitkiler: Bu grup, kloroplast adı verilen bir yapıya sahip olan ve kendi besinini fotosentez yaparak üreten canlıları içerir. Bitkiler, toprağa bağlı olarak yaşar ve enerjilerini güneş ışığından alırlar.
2. Hayvanlar: Hayvanlar, bitkiler gibi fotosentez yapamaz ve kendilerini besleyecek olan besinleri başka canlılardan veya bitkilerden elde ederler. Hayvanlar çok çeşitlidir ve farklı özelliklere sahip olan birçok alt grupları vardır.
3. Mantarlar: Mantarlar, bitki veya hayvanlarla benzerlikler taşımasına rağmen ayrı bir canlı grubunu oluşturur. Mantarlar genellikle çürümüş bitki ve hayvan maddeleri üzerinde yaşar ve parazitik veya simbiyotik ilişkiler içinde bulunabilirler.
4. Protistler: Protistler, tek hücreli organizmalardır ve bitkiler, hayvanlar veya mantarlar gibi sınıflandırılamayan çeşitli organizmaları içerir. Denizlerde, tatlı sularda ve hatta bazı nemli topraklarda bulunabilirler.
5. Bakteriler: Bakteriler, tek hücreli mikroorganizmalar olup çeşitlilik açısından oldukça geniştir. Birçoğu insan sağlığını etkileyebilen zararlı bakteri olarak bilinirken, bazıları da insanlara faydalı olabilir.
6. Arkealar: Arkealar, bakteriler gibi tek hücreli mikroorganizmalardır ancak yapısal olarak farklılıklar gösterirler. Arkealar, ekstrem koşullarda (yüksek sıcaklık, tuzluluk, asidik ortam gibi) yaşayabilme yetenekleriyle bilinirler.
Bu gruplar, canlıların özelliklerine ve yapılarına dayanarak belirlenir. Bu gruplar, canlılar alemindeki çeşitliliği anlamamızı sağlar ve canlıların birbirleriyle ilişkilerini ve farklı yaşam şekillerini anlamamızı kolaylaştırır.
Bu konuya ilişkin bilgileri aşağıdaki tabloda özetleyebiliriz:
| Canlı Grubu | Özellikleri |
| ————- |————-|
| Bitkiler | Fotosentez yapabilirler, toprağa bağlıdır |
| Hayvanlar | Kendi besinini üretemez, başka canlılardan beslenir |
| Mantarlar | Çürümüş bitki ve hayvan maddeleri üzerinde yaşar |
| Protistler | Tek hücreli organizmalardır, sınıflandırılması zordur |
| Bakteriler | Tek hücreli mikroorganizmalardır, geniş çeşitlilik gösterirler |
| Arkealar | Tek hücreli mikroorganizmalardır, ekstrem koşullarda yaşayabilirler |
Bu gruplar arasındaki farklılıklar, canlıların ekosistemlerdeki rollerini ve canlıların birbirleriyle olan etkileşimlerini anlamamıza yardımcı olur. Örneğin, bitkilerin fotosentez yapabilmesi, oksijen üretmelerini sağlar ve hayvanlar için yaşamsal bir kaynak olan oksijeni sağlar. Mantarlar ise toprakta bitki maddelerinin çürümesine yardımcı olarak besin döngüsünün devam etmesini sağlarlar.
Bu gruplara ait canlıları tanımak ve özelliklerini anlamak, canlıların çeşitliliği hakkında bilgi sahibi olmamızı sağlar. Canlılar alemini ve onların yaşam alanlarını anlamak, ekosistemlerin korunması ve canlıların sağlıklı bir şekilde yaşaması için önemlidir.
