Bir kaynaktan dalgalar halinde yayılan ve kulağımızla duyabildiğimiz titreşimlere ses denir. Sesleri yazıda ifade eden sembollere ise harf denir. 4. Sınıf Ses Bilgisi Konu Anlatımı, Ses Bilgisi Konu Anlatımı,4. Sınıf Ses Bilgisi 4. Sınıf Türkçe, 4. sınıf Türkçe Konu Anlatımı
Ses Bilgisi
- Sesli (Ünlü) Harfler
- Ünsüz Harfler (Ünsüz Benzeşmesi ve Yumuşaması)
Bir kaynaktan dalgalar halinde yayılan ve kulağımızla duyabildiğimiz titreşimlere ses denir. Sesleri yazıda ifade eden sembollere ise harf denir.
Türkçede 29 adet harf vardır. Bir dildeki harflerin hepsinin belirli bir sıraya göre dizilmiş haline alfabe (abece) denir. Alfabemizde bulunan harfler BÜYÜK HARFLER ve KÜÇÜK HARFLER olmak üzere ikiye ayrılır.
Büyük harfler: A-B-C-Ç-D-E-F-G-H-I-İ-J-K-L-M-N-O-Ö-P-R-S-Ş-T-U-Ü-V-Y-Z
Küçük harfler: a-b-c-ç-d-e-f-g-h-ı-i-j-k-l-m-n-o-ö-p-r-s-ş-t-u-ü-v-y-z
Sesli (Ünlü) Harfler
Büyük Ünlü Uyumu
Türkçe bir sözcüğün ilk hecesindeki ünlü harf ince ( e,i,ö,ü ) ise sonraki ünlüleri de ince; ilk hecedeki ünlü harf kalın ( a,ı,o,u ) ise diğer ünlüler de kalın olur. Bu uyma büyük ünlü uyumu denir.
– Tek heceli sözcüklerde aranmaz.
Örnek:
Ay, göz, süt
– Birleşik sözcüklerde aranmaz.
Örnek:
hanımeli, atasözü, setbaşı
– Dilimize yabancı dillerden giren sözcüklerde aranmaz.
Örnek:
Telefon, televizyon, metro
– – ki – ken – yor – leyim –imtrak – taş – gil eki alan Türkçe sözcülerde aranmaz .
Örnek:
Oradaki ,okurken, seviyor, sabahleyin , yeşilimtırak, meslektaş
Küçük Ünlü Uyumu
Türkçe sözcüklerde düz ünlülerden ( a,e,ı,i ) sonra yine düz ünlüler gelir. Türkçe sözcükler yuvarlak ünlülerle ( o,ö,u,ü)başlıyorsa diğer hecelerdeki ünlüler ya düz geniş ( a,e) ya da dar yuvarlak (u,ü) ile devam eder. Türkçe sözcüklerde (o,ö) yalnızca ilk hecelerde olur.
Ünsüz Harfler (Ünsüz Benzeşmesi ve Yumuşaması)
– Alfabemizde 21 ünsüz vardır.
– 8 Tanesi sert ünsüz,13 tanesi yumuşak ünsüzdür.
– 8 Tanesi süreksiz ,13 tanesi sürekli ünsüzdür.
– Sert ünsüzleri bulmak için FISTIKÇIŞAHAP sözcüğünün ünsüzlerine bakabiliriz.
Sert ünsüzlerin yumuşaması: Türkçe sözcüklerin sonlarında bulunan ( p,ç,t,k) sert ünsüz harfleri, ünlü harflerle başlayan bir ek aldıklarında yumuşayarak (b,c,d,g,ğ) ye dönüşür. Bu kurala sert ünsüzlerin yumuşaması denir.
Örnek:
çilek+e = çileğe
kitap-a =kitaba
ağaç-ı = ağacı
Ünsüzlerin benzeşmesi : Sonu ( p,ç,t,k,f,h,s,ş) sert sessiz harflerinden biri ile biten sözcüklerin sonuna (c,d,g) harfleri ile başlayan bir ek getirilirse, ekin başındaki harf sertleşir. Bu kurala sert ünsüzlerin benzeşmesi denir.
Örnek:
yaprak+da = yaprakta
kebap-cı =kebapçı
ayak+da =ayakta
**4. Sınıf Ses Bilgisi Konu Anlatımı**
Ses Bilgisi
Ses ve Nitelikleri
Ses, kulaklarımızla duyduğumuz titreşimlerdir. Sesler farklı şekillerde olabilir. Örneğin:
– Yüksek sesli
– Alçak sesli
– Tiz sesli
– Pes sesli
Sesin Oluşumu
Ses, bir cismin belli bir hızla titreşmesi sonucu meydana gelir. Ses oluşumu aşağıdaki adımlarla gerçekleşir:
1. Cisim titreşir.
2. Titreşimler ses dalgaları halinde yayılır.
3. Ses dalgaları kulak tarafından algılanır.
Sesin Yayılması
Ses dalgaları, hareket ettiği ortama bağlı olarak farklı hızlarda yayılır. Örneğin:
– Havada ses en hızlı yayılır.
– Suda ses biraz daha yavaş yayılır.
– Taş gibi katı ortamlarda ise ses en yavaş yayılır.
Sesin Kuvveti ve Şiddeti
Sesin kuvveti, sesin yüksekliği olarak da adlandırılır. Ses şiddeti ise sesin gürlüğünü ifade eder. Sesin kuvveti ve şiddeti değişik şekillerde ölçülebilir.
Sesin Yüksekliği ve Tınısı
Sesin yüksekliği, sesin tiz veya pes olmasını ifade eder. Tın, sesin niteliği ve rengidir. Ses tınısı da farklı şekillerde olabilir. Örneğin:
– Tatlı tın
– Sert tın
– İnce tın
– Kalın tın
Sesin İfade Ettiği Duygular
Ses, farklı duyguları ifade edebilir. Örneğin:
– Mutlu bir ses
– Üzgün bir ses
– Korkulu bir ses
– Sinirli bir ses
Sesin Önemi
Ses, insanlar arasında iletişimi sağlar. Aynı zamanda müzik, konuşma, hoş vakit geçirme gibi birçok amaç için de kullanılır.
Özet
– Ses, titreşimlerin duyulmasıyla oluşur.
– Sesin yayılması ortama bağlı olarak değişir.
– Sesin kuvveti ve şiddeti ölçülebilir.
– Sesin yüksekliği ve tınısı farklılık gösterebilir.
– Ses, çeşitli duyguları ifade etmek için kullanılabilir.
– Ses, iletişimi sağlar ve farklı amaçlar için kullanılır.
Örnek tablo
Aşağıda, farklı cisimlerin ses yayılmasındaki hızları gösteren bir tablo bulunmaktadır.
| Ortam | Sesin Yayılma Hızı (m/sn) |
|---|---|
| Hava | 340 |
| Su | 1482 |
| Çelik | 6100 |
Yukarıdaki tabloya göre, ses en hızlı şekilde havada yayılırken, çelik ortamında ise en yavaş şekilde yayılır.
Bu şekilde 4. sınıf ses bilgisi konusunu özetlemiş olduk.
**Kaynaklar:**
– https://example.com
