Bir sözcükteki ekler atıldıktan sonra kalan anlamlı en küçük parçaya kök denir. Sözcüğün
kökü, sözcüğün tamamıyla anlamca ilişkili olmalıdır. İsim kökü, fiil kökü, ekler, çekim ekleri, yapım ekleri.5. Sınıf Ekler Konu Anlatımı, Ekler Konu Anlatımı, 5. Sınıf Türkçe, 5. Sınıf Türkçe Konu Anlatımı
Ekler
Ekler yapım ve çekim ekleri olmak üzere ikiye ayrılır.
Yapım Ekleri
Eklendiği sözcüğün anlamını değiştiren, onlardan yeni sözcükler türeten eklere yapım eki denir.
Başlıca yapım ekleri
-cı
-lık kitap-lık
-lı can-lı
-gi çal-gı
-iş al-ış ver-iş
-dır yaz-dır
-i… bil-i-rsin
Çekim Ekleri
Eklendiği kelimenin anlamında ve türünde değişiklik yapmayan, onun diğer sözcüklerle bağını
kuran, cümledeki görevini belirleyen eklere çekim ekleri denir.
Fotoğraf – ınız
i. kökü ç.eki
Al – acak – sın
i. kökü ç.eki ç.eki
Yıka – dı – m
i. kökü ç.eki ç.eki
Kol – um – dan
i. kökü ç.eki ç.eki
**5. Sınıf Ekler Konu Anlatımı**
**Ekler Nedir?**
Ekler, kelimenin sonuna getirilerek kelimenin anlamını değiştiren veya kelimenin cümle içindeki görevini belirleyen takı veya morfolojik bir birimdir. Türkçe’de ekler isimler, sıfatlar, zarflar, fiiller, edatlar ve zamirlerde kullanılır.
**İsim Ekleri**
İsimler, canlı veya cansız varlıkları adlandıran kelimelerdir. İsimlere getirilen ekler, ismin cinsiyet, sayı, iyelik gibi özelliklerini belirler. Örnek olarak:
– “Elma” kelimesine “-lar” eki gelerek “elmalar” şeklinde çoğul yapılır.
– “Kitap” kelimesine “-ı” eki getirilerek “kitabı” şeklinde belirli hâlde kullanılır.
**Sıfat Ekleri**
Sıfatlar, isimleri niteler, özelliklerini anlatan kelimelerdir. Sıfatlara getirilen ekler, sıfatın cinsiyet, sayı, iyelik ve derecesini gösterir. Örnek olarak:
– “Güzel” kelimesine “-lik” eki getirilerek “güzellik” şeklinde bir isim türetilir.
– “Çalışkan” kelimesine “-ca” eki getirilerek “çalışkanca” şeklinde bir zarf türetilir.
**Fiil Ekleri**
Fiiller, eylemleri veya durumları ifade eden kelimelerdir. Fiillere getirilen ekler, fiilin zaman, kip, şahıs, sahiplik gibi özelliklerini belirler. Örnek olarak:
– “Yaz” kelimesine “-ın” eki getirilerek “yazın” şeklinde bir isim türetilir.
– “Koş” kelimesine “-ıyor” eki getirilerek “koşuyor” şeklinde bir fiil türetilir.
**Edat Ekleri**
Edatlar, kelimeler arasındaki ilişkiyi belirleyen kelimelerdir. Edatlara getirilen ekler, edatın kullanım amacını veya edatten sonra gelen kelimeye göre şekillenir. Örnek olarak:
– “Ev” kelimesine “-den” eki getirilerek “evden” şeklinde bir edat türetilir.
– “Yan” kelimesine “-ına” eki getirilerek “yanına” şeklinde bir edat türetilir.
**Zarf Ekleri**
Zarflar, yüklemi, sıfatı veya zarfı niteleyen kelimelerdir. Zarflara getirilen ekler, zarfın zaman, derece veya yer bildiren özelliklerini belirler. Örnek olarak:
– “Hızlı” kelimesine “-ca” eki getirilerek “hızlıca” şeklinde bir zarf türetilir.
– “Sabah” kelimesine “-dan” eki getirilerek “sabahdan” şeklinde bir zarf türetilir.
Bu şekilde Türkçe’de eklerin kullanımı ve anlamları hakkında bilgi sahibi olduk. Ekler, dilimizi doğru ve etkili bir şekilde kullanmamızı sağlayan önemli bir dilbilgisi konusudur.
Tüm bu örnekleri aşağıdaki tabloda bulabilirsiniz:
|Kelime | Eki | Türeyen Kelime |
|——-|———-|—————-|
|Elma |-lar | Elmalar |
|Kitap |-ı | Kitabı |
|Güzel |-lik | Güzellik |
|Çalışkan |-ca | Çalışkanca |
|Yaz |-ın | Yazın |
|Koş |-ıyor | Koşuyor |
|Ev |-den | Evden |
|Yan |-ına | Yanına |
|Hızlı |-ca | Hızlıca |
|Sabah |-dan | Sabahdan |
İşte bu şekilde Türkçe’de eklerin kullanımı konusunu öğrendik. Eklerin doğru kullanılması, dilimizi zenginleştirir ve ifade yeteneğimizi geliştirir. Unutmayın, dilbilgisi kurallarına dikkat etmek önemlidir.